- Prawie połowa kredytów i inwestycji Grupy EBI w Unii Europejskiej w ubiegłym roku trafiła do regionów objętych polityką spójności.
- Celem finansowania jest tworzenie miejsc pracy, poprawa opieki zdrowotnej i edukacji, zwiększenie dostaw energii ze źródeł odnawialnych oraz przyspieszenie łączności cyfrowej, a także zwiększenie spójności społecznej, wydajności i dobrostanu.
- Aby zapewnić równe szanse i wzrost gospodarczy w całej UE, w przyszłości potrzebne będą jeszcze większe inwestycje.
W 2023 r. Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) zrealizowała z nawiązką cele w zakresie finansowania na rzecz spójności w całej UE dzięki wsparciu projektów mających na celu złagodzenie dysproporcji między regionami. W trzecim sprawozdaniu rocznym zatytułowanym „Działalność Grupy EBI w regionach objętych polityką spójności UE” zwrócono uwagę na sposób, w jaki ukierunkowane wsparcie uwalnia potencjał regionalny i wpływa bezpośrednio na poprawę jakości życia ludzi. Podkreślono w nim również, że konwergencja regionalna w całej UE wymaga większych inwestycji społecznych i lepszej łączności.
Grupa EBI, która obejmuje również Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI), przeznaczyła w 2023 r. 36,2 mld euro na projekty w uboższych obszarach UE, zwanych regionami spójności. Środki te stanowiły w ubiegłym roku prawie połowę (47 proc.) kredytów i inwestycji Grupy EBI w UE. Kredyty na rzecz spójności udzielone tylko przez EBI w 2023 r. wyniosły 29,8 mld euro, czyli 45,1 proc. łącznych zobowiązań UE w zakresie finansowania. Oznacza to, że Bank zrealizował z nawiązką cel wyznaczony na poziomie 42 proc.
Kredyty EBI na rzecz spójności osiągnęły w 2023 r. najwyższy poziom w 65-letniej historii banku, przy czym odnotowano znaczny wzrost finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz spółek o średniej kapitalizacji. Wsparcie działań w dziedzinie klimatu i zrównoważenia środowiskowego wyniosło 60 proc. łącznych zobowiązań Banku w regionach objętych polityką spójności. Pięć krajów, które w ubiegłym roku były największymi beneficjentami wsparcia, to Francja, Hiszpania, Polska, Włochy i Grecja.
„Spójność społeczna i terytorialna jest centralnym elementem misji Grupy EBI oraz jednym z naszych najważniejszych priorytetów strategicznych” – powiedziała prezes Grupy EBI Nadia Calviño. „Nawet jeśli talenty są równomiernie rozłożone, możliwości nie zawsze są takie same. Wspierając politykę UE, pomagamy tworzyć możliwości tam, gdzie znajdują się talenty. Każde miejsce, każdy region ma znaczenie”.
Oczekuje się, że operacje zatwierdzone przez EBI w 2023 r. zapewnią następujące możliwości:
- dostęp do lepszych usług zdrowotnych dla ponad 5 mln osób,
- zaopatrzenie w energię elektryczną wytwarzaną ze źródeł odnawialnych ponad 6 mln gospodarstw domowych,
- umożliwienie dostępu do usług 5G ponad 6 mln nowych abonentów,
- bezpośrednie i pośrednie tworzenie znacznej liczby miejsc pracy.
„Grupa EBI wywiązuje się ze swoich zobowiązań i przeznacza znaczne środki na rzecz spójności. Oprócz finansowania, dwie trzecie naszych usług doradczych jest kierowanych do regionów objętych polityką spójności, dzięki czemu zapewniamy kompleksowe wsparcie dostosowane do potrzeb organów publicznych, instytucji finansowych i promotorów projektów” – powiedział wiceprezes EBI Kiriakos Kakouris. „Polityka spójności jest najbardziej widocznym wyrazem solidarności UE, niezmiennie ważnym z punktu widzenia przyspieszenia zielonej i cyfrowej transformacji”.
Zobowiązania EFI dotyczące gwarancji kredytowych, kapitału wysokiego ryzyka i inwestycji na niepublicznym rynku kapitałowym na rzecz regionów objętych polityką spójności w 2023 r. wyniosły 6,8 mld euro, co stanowi 49 proc. łącznych zobowiązań EFI w UE. Pięć państw będących największymi beneficjentami tej pomocy to Rumunia, Bułgaria, Polska, Francja i Włochy.
„Zapewnienie konkurencyjności i spójności w całej UE ma zasadnicze znaczenie dla przyszłości sprzyjającej włączeniu społecznemu, ale także dla silniejszej pozycji UE na arenie światowej” – powiedziała Marjut Falkstedt, dyrektor naczelna EFI. „Przez cały 2023 r. udzielaliśmy szerokiego wsparcia małym przedsiębiorstwom działającym w wielu rozwijających się regionach Europy, w dużej mierze przekraczając wyznaczone cele. Wnieśliśmy także istotny wkład w budowę lokalnych ekosystemów finansowych”.
W nowej publikacji zwrócono również uwagę na kluczowe czynniki dysproporcji między regionami, potwierdzając tendencje przedstawione w 9. sprawozdaniu Komisji Europejskiej na temat spójności. Zasugerowano w niej również, w jaki sposób ukierunkowane inwestycje społeczne i łączność mogą przyczynić się do zniwelowania różnic. Zmniejszenie barier w obszarze spójności będzie wymagało rozpoczęcia znacznych inwestycji pomimo znacznej luki w finansowaniu. Inwestycje w poprawę umiejętności i edukacji, przystępne cenowo mieszkania, łączność i dostęp do usług pomogą zmniejszyć przepaść między regionami objętymi polityką spójności a regionami nieobjętymi tą polityką w całej UE, a także poprawić dobrostan całego społeczeństwa i wspierać zrównoważony wzrost gospodarczy.
Ogółem UE dzieli regiony na trzy grupy w zależności od poziomu rozwoju gospodarczego: regiony słabiej rozwinięte, regiony w okresie przejściowym i regiony lepiej rozwinięte. Kredyty EBI dla regionów słabiej rozwiniętych wyniosły 17,2 mld euro – 26 proc. łącznej kwoty kredytów w UE i przekroczyły wyznaczony przez bank cel wynoszący 21 proc.
Regiony spójności, w tym regiony w okresie przejściowym, znajdują się we wszystkich krajach UE (z wyjątkiem Luksemburga), a ukierunkowane inwestycje w tych obszarach są niezbędne do uwolnienia ich potencjału. Choć poczyniono znaczące postępy w zakresie konwergencji UE na poziomie krajowym, wyniki na poziomie regionów w poszczególnych krajach są wciąż nierówne. Wsparcie na rzecz polityki spójności jest jednym z ośmiu głównych priorytetów Grupy EBI, zgodnie ze strategicznym planem działania na lata 2024–2027, który w czerwcu został jednogłośnie przyjęty przez udziałowców ramienia finansowego UE.
Przeczytaj cały raport tutaj.
Informacje ogólne
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest instytucją Unii Europejskiej udzielającą kredytów długoterminowych, której udziałowcami są państwa członkowskie. Bank zapewnia długoterminowe wsparcie finansowe dla rzetelnie przygotowanych inwestycji, przyczyniając się w ten sposób do realizacji celów polityki unijnej. Finansowanie projektów, które przyczyniają się do wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Unii Europejskiej, stanowi trzon działalności EBI od momentu jego założenia w 1958 r.
Działalność kredytowa EBI w obszarach spójności obejmuje wszystkie rodzaje działalności gospodarczej z zastrzeżeniem, że finansowane przedsięwzięcia muszą wpisywać się w co najmniej jeden z czterech priorytetów Banku: zrównoważone miasta i regiony, zrównoważona energia i zrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych, innowacje, kapitał cyfrowy i ludzki oraz finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Z punktu widzenia EBI regiony objęte polityką spójności to regiony słabiej rozwinięte (PKB na mieszkańca poniżej 75 proc. średniej unijnej) oraz regiony w okresie przejściowym (PKB na mieszkańca pomiędzy 75 proc. a 100 proc. średniej unijnej), zgodnie z mapą polityki spójności UE.
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) wchodzi w skład Grupy EBI. Wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa w Europie, zapewniając im lepszy dostęp do finansowania oferowanego przez całą gamę wybranych pośredników finansowych. EFI opracowuje, promuje i wdraża instrumenty finansowania kapitałowego i dłużnego skierowane do MŚP. W tej roli EFI wspiera realizację celów UE w zakresie przedsiębiorczości, wzrostu gospodarczego, innowacji, badań i rozwoju, zielonej i cyfrowej transformacji oraz zatrudnienia.
W 2021 r. EBI przyjął wytyczne w sprawie spójności na lata 2021–2027, w których zobowiązuje się do zwiększenia do 2025 r. akcji kredytowej w regionach objętych polityką spójności do 45 proc. całkowitej kwoty kredytów udzielanych przez Bank w Unii Europejskiej. Ustanowiono w nich również cel polegający na przeznaczeniu nieco ponad połowy tej kwoty, tj. 23 proc., na regiony słabiej rozwinięte. Bank udziela znaczącego wsparcia na rzecz zielonej transformacji i innowacji, a jego pomoc doradcza sprzyja przyspieszaniu inwestycji. Spójność jest również kluczowym wskaźnikiem skuteczności działania EFI, który wyznaczył sobie za cel zwiększenie do 2023 r. wolumenu działań ukierunkowanych na spójność z 38 do 40 proc.