- Kryzys spowodowany pandemią COVID-19 uwypuklił istniejące wcześniej luki i ryzyko pogłębiania się rozbieżności między regionami UE.
- Wsparcie ze strony rządów i instytucji publicznych miało kluczowe znaczenie dla złagodzenia bezpośrednich skutków gospodarczych szoku wywołanego COVID-19 i będzie nadal odgrywać kluczową rolę przy łagodzeniu wpływu wojny na gospodarki europejskie.
- Transformacja w kierunku bardziej ekologicznej i bardziej cyfrowej gospodarki jest szansą na zwiększenie odporności gospodarczej i wzmocnienie zrównoważonego rozwoju w całej UE.
Po kryzysie wywołanym pandemią Covid-19 poziom inwestycji odzyskiwał swoją dynamikę w regionach UE, gdy wybuchła wojna w Ukrainie. W przeszłości tak gwałtowne wydarzenia często pogłębiały luki w rozwoju regionalnym. Nowy raport, opublikowany przez EBI –„Spójność regionalna w Europie 2021-2022” - analizuje, jak poszczególne regiony europejskie przetrwały ostry kryzys spowodowany pandemią i jak są przygotowane do wyzwań w przyszłości.
Link do raportu: here
Link do streszczenia online: here
„Wojna w Ukrainie grozi załamaniem ożywienia gospodarczego Europy” – powiedziała wiceprezes EBI Lilyana Pavlova. „W czasie kryzysu COVID-19 zdecydowane działania rządów i instytucji publicznych pomogły powstrzymać negatywne skutki dla gospodarki. Jednak różnice między regionami UE pozostają. Poprzez swoje wsparcie w ramach programów strukturalnych EBI jest gotów pomóc regionom europejskim w uniknięciu kolejnych wstrząsów gospodarczych oraz w wyrównywaniu niespójności regionalnych dodatkowo pogłębionych przez wojnę. Zgodnie z naszą polityką spójności, przez kolejne siedem lat, będziemy wspierać regiony UE by mogły sprostać wyzwaniom społeczno-gospodarczym i środowiskowym naszych czasów ”
„Kryzys COVID-19 negatywnie wpłynął na rozwój firm w całej Europie, ale znaczniej bardziej był odczuwalny w słabiej rozwiniętych regionach. Wiele firm, zwłaszcza z regionów silnie rozwiniętych, okazało się bardziej odpornych niż oczekiwano i przystosowało się do nowych okoliczności.” – powiedziała główna ekonomistka EBI Debora Revoltella. „W obecnym kryzysie silne wsparcie rządowe i instytucji publicznych będzie kluczowe dla złagodzenia bezpośrednich negatywnych skutków wojny we wszystkich regionach.”
Polityka spójności UE na lata 2021-2027 wyróżnia trzy kategorie regionów na poziomie NUTS2: 1. Regiony lepiej rozwinięte, o produkcie krajowym brutto (PKB) na mieszkańca większym niż 100% średniej UE-27; 2. Regiony w okresie przejściowym, średnio rozwinięte, z PKB na mieszkańca od 75% do 100% średniej UE; regiony słabiej rozwinięte, z PKB na mieszkańca mniejszym niż 75%% średniej UE-27. W kontekście niniejszego raportu określamy regiony słabiej rozwinięte i regiony w okresie przejściowym łącznie jako „regiony spójności”, a regiony bardziej rozwinięte jako „regiony nieobjęte polityką spójności”.
Skutki pandemii Covid-19
Polityka spójności UE ma na celu skorygowanie dysproporcji między krajami i regionami, ma pomóc słabiej rozwiniętym regionom w nadrobieniu zaległości i zwiększeniu odporności. Pandemia COVID-19 uwypukliła ryzyko pogłębiania się różnic między regionami UE.
Pandemia silnie wpłynęła na dynamikę inwestycji, procent inwestycji spadł najsilniej w regionach objętych polityką spójności. W regionach silnie rozwiniętych prawie osiem na dziesięć firm (79%) dokonało inwestycji, w regionach średnio rozwiniętych udział wynosił około 77%, natomiast w regionach słabiej rozwiniętych udział ten wyniósł 75%.
Firmy zareagowały na pandemię i przystosowały się do nowych okoliczności, przy czym przedsiębiorcy z regionów silnie rozwiniętych reagowali zdecydowanie szybciej. W całej Europie pandemia przyspieszyła cyfryzację. W regionach nieobjętych polityką spójności więcej firm podjęło działania w celu przyspieszenia cyfryzacji (47 % w porównaniu z 41 % regionach średnio rozwiniętych i 38 % w regionach słabiej rozwiniętych). Dodatkowo firmy z regionów lepiej prosperujących najszybciej opracowywały nowe produkty.
Szok wywołany COVID-19 odbił się na inwestycjach związanych z klimatem, ale wiele firm widzi potrzebę podjęcia takich działań. W porównaniu z 2020 r. mniej firm we wszystkich regionach zainwestowało w działania chroniące klimat. Spadek był silniejszy w regionach spójności. Jednak wiele firm widzi potrzebę podjęcia działań na rzecz klimatu i dążenia do obniżenia poziomu emisji.
Wsparcie rządów i instytucji publicznych miało kluczowe znaczenie we wszystkich regionach UE. Łagodziło ono bezpośrednie skutki gospodarcze szoku związanego z COVID-19 i duża część firm odniosła korzyści. Wsparcie nie było jednak równe we wszystkich regionach UE. Firmy w regionach w okresie przejściowym najmniej korzystały z dotacji (28%) w porównaniu z regionami słabiej rozwiniętymi (40%) i regionami nieobjętymi polityką spójności (37%).
Wsparcie przeciwdziałające skutkom Covid-19, według regionu spójności
Źródło: Ankieta dotycząca poziomu inwestycji EBI 2021.
Pytanie: Czy od początku pandemii otrzymałeś jakiekolwiek wsparcie finansowe w odpowiedzi na COVID-19? Może to obejmować finansowanie z banku lub innego dostawcy usług finansowych lub finansowanie wspierane przez rząd.
Podstawa: Wszystkie firmy (z wyłączeniem odpowiedzi „nie wiem/odmowa”).
Innowacje
Wiele firm w regionach spójności nie jest silnie rozwinięta pod względem innowacyjności. Odsetek firm niewdrażających innowacyjnych rozwiązań pozostaje najniższy w regionach nieobjętych polityką spójności (48%). Wyeliminowanie luk we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań w przyszłości będzie wymagało inwestycji, zwłaszcza w środki niematerialne.
Cyfrowa i zielona transformacja
Transformacja w kierunku bardziej ekologicznej i bardziej cyfrowej gospodarki jest szansą na zwiększenie odporności gospodarczej w całej UE i przejście do bardziej zrównoważonego modelu gospodarczego. Obecnie firmy znajdują się na różnych etapach tego procesu. Regiony lepiej rozwinięte mają najwyższy odsetek firm, które dynamicznie wdrażają innowacyjne rozwiązania i inwestują w technologie ekologiczne i cyfrowe. 31% firm w bardziej rozwiniętych regionach można uznać za „zielone i cyfrowe”, w porównaniu do 25% w średnio rozwiniętych regionach i 21% w regionach słabiej rozwiniętych.
Rozwiązania ekologiczne i cyfrowe - udział firm w % - według regionu spójności
Źródło: Ankieta dotycząca poziomu inwestycji EBI 2021. Podstawa: Wszystkie firmy (z wyłączeniem odpowiedzi „nie wiem/odmowa”).
Zielona: firmy, które już zainwestowały, aby przeciwdziałać skutkom ocieplania się klimatu i dążyć do redukcji emisji dwutlenku węgla. Cyfrowa: firmy, które wdrożyły zaawansowane technologie cyfrowe przynajmniej w części swojej działalności.
Wysiłki zmierzające do wyeliminowania luk w poziomie wiedzy i umiejętności pracowników mają kluczowe znaczenie dla pomyślnej transformacji w regionach UE oraz dla promowania spójności w przyszłości. Kluczem do złagodzenia dysproporcji, w tym w zakresie kapitału ludzkiego, i uwolnienia możliwości rozwoju pozostaje poprawa otoczenia biznesowego. Aby pokonać przeszkody inwestycyjne dla firm, potrzebne będą inwestycje publiczne, na przykład w modernizację infrastruktury, które mogą pomóc w zwiększeniu dynamiki inwestycji oraz we wsparciu udanej transformacji regionalnej.
Informacje ogólne
O Europejskim Banku Inwestycyjnym
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest instytucją Unii Europejskiej należącą do jej państw członkowskich. Udostępnia długoterminowe finansowanie dla kluczowych inwestycji przyczyniających się do realizacji celów polityki UE. Bank finansuje projekty w czterech priorytetowych obszarach – infrastruktura, innowacje, klimat i środowisko, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). W 2020 r. Grupa EBI zapewniła finansowanie projektów w Polsce w wysokości 6,5 mld euro.
EBI działa w 160 krajach. Jest jedną z największych instytucji finansujących działania na rzecz klimatu na świecie. Bank ogłosił, że do 2030 r. wesprze inwestycje o wartości 1 biliona euro w działania na rzecz klimatu i w zrównoważony rozwój środowiska. Do 2025 r. co najmniej 50% środków EBI zostanie przeznaczonych na działania na rzecz klimatu. Od końca 2020 r. wszystkie działania finansowe Grupy EBI są zgodne z celami traktatu paryskiego.
Więcej o ankietach EBI: Our research (eib.org)