België: de EIB en de SPGE zetten zich in voor de bescherming van de watervoorraad, de biodiversiteit en de ecosystemen in het Waalse Gewest

De EIB stelt 4,5 miljoen EUR ter beschikking van de Openbare Maatschappij voor Waterbeheer (SPGE – Société publique de gestion de l’eau) voor de uitvoering van projecten die ervoor zorgen dat rivierbekkens weer een gezonde leefomgeving worden en aldus de biodiversiteit kunnen bevorderen.

Het gaat om het eerste initiatief in België in het kader van de “Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal” die in het leven is geroepen door de EIB en de Europese Commissie.

Het initiatief volgt op een financieringsovereenkomst van EUR 150 miljoen die de EIB en de SPGE in het voorjaar van 2020 ondertekende. Met deze financiering ondersteunt de EIB een reeks natuurprojecten van de SPGE gericht op de modernisering van de afvalwateropvang- en behandelingsinfrastructuren.

De EIB en de SPGE maken bekend dat zij een overeenkomst van EUR 4,5 miljoen hebben ondertekend voor de financiering van een reeks projecten op het Waalse grondgebied die specifiek zijn gericht op verbetering van de biodiversiteit en op het herstel en/of behoud van de ecosystemen. Deze lening dient met name ter ondersteuning van de inspanningen van de SPGE, die samenwerkt met alle spelers op dit terrein (onder andere Service Public de Wallonie – Natura 2000), om de omstandigheden zodanig te herstellen dat de beekparelmossel opnieuw terugkeert naar Waalse rivieren en beken.

Een eerste groep natuurprojecten zorgt voor de ontwikkeling van oplossingen voor afvalwaterbehandeling, met als doel de kwaliteit van het water in rivieren en beken te verbeteren en de terugkeer te bevorderen van de beekparelmossel en de Bataafse stroommossel alsook van de vissoorten die fungeren als hun gastheren. Deze twee Natura 2000 soorten zijn momenteel bedreigd en bijna verdwenen door de slechte waterkwaliteit van sommige rivieren, die vaak zijn aangetast door onbehandeld huishoudelijk afvalwater en de overmatige verspreiding van vetten (zie de informatienota onderaan de pagina). Maar in de afgelopen 20 jaar zijn wel investeringen gedaan in de verbetering van de leefomgeving van deze mosselsoorten en het zuiveringsbeheer, met als doel te zorgen voor een geleidelijke terugkeer van deze zeer kwetsbare soorten.

De tweede groep projecten zorgt voor maatregelen die zijn gericht op de bescherming van bekkens aan de uitgang van zuiveringsstations en dus ook de waterkwaliteit van de rivieren en de bijbehorende ecosystemen. Het gaat om maatregelen zoals regels voor waterwinning waarmee de schadelijke toevoeging van nitraat wordt teruggedrongen, het ecologische beheer van weilanden, de aanleg van weilanden met een bijzonder rijke biodiversiteit of de aanleg van bekkens of natuurlijke lagunes die wateroverstromingen tegengaan.

Met de uitvoering van deze projecten, die deel uitmaken van een aantal andere door de EIB ondersteunde investeringsprogramma’s, gaat de SPGE verder dan haar wettelijke verplichtingen. Aan de hand van een aantal uiteenlopende projecten zet de SPGE zich in voor een betere waterkwaliteit en een gezonder milieu in Wallonië. De bescherming van water, een natuurlijke voorraad die onontbeerlijk is voor het leven, is een van de grote uitdagingen voor onze planeet.

In dit kader krijgt het biodiversiteitproject een garantie uit de “Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal”. Deze faciliteit is ontwikkeld door de EIB en de Europese Commissie ter ondersteuning van projecten die zich inspannen voor de bescherming van de natuur, de biodiversiteit en de aanpassing aan de klimaatveranderingen door middel van leningen en investeringen op maat, met garantie van de EU.

Tijdens de aankondiging van deze nieuwe lening zei Kris Peeters, vicepresident bij de EIB voor de Benelux: “De SPGE is de eerste instantie in België die steun krijgt uit de ‘Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal’. Hun projecten ter verbetering van de rivierwaterkwaliteit, de biodiversiteit en de ecosystemen die verbonden zijn met en afhankelijk zijn van hun infrastructuren, zijn voorbeeldig en veelbelovend. Als de klimaatbank van de EU steunen wij innoverende en klimaat- en milieuvriendelijke investeringen en zetten wij ons massaal in om duurzame groei te ondersteunen. Deze ontwikkeling moet gepaard gaan met een intelligent beheer van het natuurlijke kapitaal, want biodiversiteit en goede gezondheid van de ecosystemen zijn essentieel voor onze planeet en de bewoners ervan.” 

Jean-Luc Martin, voorzitter van het directiecomité van SPGE: “Al meer dan 20 jaar financieren en coördineren wij de watersector in Wallonië. Wij spannen ons elke dag in om de afvalwaterzuivering op het grondgebied te waarborgen, door onze infrastructuren te renoveren en door op diverse domeinen te innoveren, onder meer met studies naar de behandeling van microplastic en de productie van alternatieve energie. Wij staan aan het begin van een wereld die radicaal aan het veranderen is. Het zit in ons DNA om ons in te zetten voor een van ’s werelds meest belangrijke voorraden, namelijk water. De weg naar deze verandering gaat gepaard met heel wat hindernissen in het kader van de klimaatuitdagingen. En wij moeten samenwerken aan deze doelstelling: de natuur beschermen, het water beschermen.”

Dit initiatief volgt op de financieringsovereenkomst van EUR 150 miljoen, die de EIB en de SPGE in maart jongstleden ondertekende.  Met deze financiering ondersteunt de EIB een reeks projecten van de SPGE gericht op de modernisering van afvalwateropvang- en behandelingsinfrastructuren. Het financiële partnerschap tussen de EIB en de Waalse exploitant bestaat sinds 2004 en heeft vanaf het begin als doelstelling de bescherming van het milieu. De EIB en de SPGE hebben dit specifieke initiatief dan ook met vol vertrouwen geleid, en erkenning en steun hiervoor verkregen van de “Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal”. 

Achtergrondinformatie

De beekparelmossel en de Bataafse stroommossel in onze rivieren.

De beekparelmossel kwam oorspronkelijk voor in de meeste rivieren van Europa, maar tijdens de afgelopen eeuw was er sprake van een daling van meer dan 90 %, wat een weerspiegeling is van de daling van de biodiversiteit en het zoetwaterleven op wereldniveau.

Het geheime leven van de beekparelmossel zou evengoed een sciencefictionverhaal kunnen zijn, en voor wetenschappers was dit ook lang het geval. De levenscyclus van deze mossel is buitengewoon. Het bevruchte vrouwtje stoot tot wel 10 miljoen microscopische larven uit in het bewegende water, waar de wet van grote aantallen ervoor zorgt dat sommige hiervan zich vasthechten aan de kieuwen van een beperkt aantal vissoorten zoals de beekforel. Hier blijven ze 9 maanden zitten, totdat minuscule jonge mossels zich laten vallen in het rivierbed, waar zij zich ingraven en 5 jaar verblijven.

 De Bataafse stroommossel, ook wel bekend als de gewone zoetwatermossel of de kleine zoetwatermossel, is kleiner dan de beekparelmossel en leeft bovendien veel minder lang, gemiddeld 20 tot 30 jaar (de beekparelmossel leeft wel 100 jaar). Deze mosselsoort is ook minder zichtbaar dan de beekparelmossel, omdat het zich diep ingraaft in de zandbedding van de beken waarin het leeft. Het enige dat zichtbaar is, zijn de twee sifons waarmee deze mossel water naar binnen zuigt en weer uitstoot (de mossel voedt zich door filtratie).

Beide mosselsoorten worden gezien als indicatorsoort en paraplusoort. Het herstel van deze populaties komt ten goede aan de gehele flora en fauna in en rondom de waterwegen, en draagt in belangrijke mate bij aan de natuurlijke zuivering van de watervoorraad. 

Investeringen die worden gefinancierd uit de Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal (Natural Capital Financing Facility — NCFF) zijn in het kader van dit initiatief bestemd voor natuurprojecten die weinig kosten en zijn gericht op de behandeling van huishoudelijk afvalwater en vervuild water. Dit is immers de enige manier om de kwaliteit van het rivierwater dusdanig te verbeteren dat de beekparelmossel en zijn gastheer de beekforel, en de Beekparelmossel, zich kunnen ontwikkelen.

Zie voor meer informatie de informatiefiches van de catalogus van soorten en leefomgevingen van de Natura 2000-gebieden van het Waalse Gewest. (Natura 2000 codes 1029 en 1032).

Over de Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal

De “Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal” (Natural Capital Financing Facility — NCFF) combineert middelen van de EIB met fondsen van de Europese Commissie die worden ingezet in het kader van het LIFE-programma, het financieringsinstrument van de EU voor milieu- en - klimaatactie.

Dit financieringsinstrument omvat EUR 125 miljoen en is specifiek in het leven geroepen om natuurprojecten te ondersteunen die zijn gericht op biodiversiteit en/of de aanpassing aan klimaatverandering. Het instrument ondersteunt leningen en deelnemingen in eigen fondsen van de EIB en beoogt de inzet van bijkomende investeringen ter hoogte van zo’n EUR 400 miljoen. Het instrument wordt gefinancierd uit eigen middelen van de EIB en profiteert daarnaast van een EU-garantie van EUR 50 miljoen en een technische bijstand van EUR 10 miljoen in het kader van het LIFE-programma. Meer informatie op de EIB-website: de Financieringsfaciliteit voor natuurlijk kapitaal.

Over de Openbare Maatschappij voor Waterbeheer

De Openbare Maatschappij voor Waterbeheer (SPGE – Société publique de gestion de l’eau) coördineert en financiert de watersector in Wallonië met het oog op het behoud van de volksgezondheid, en de bescherming en het herstel van watervoorraden en watersystemen tegen vervuilingen van elke oorsprong. 

Guide pratique pour l’Europe : investir dans la nature