- Si kërkesa për kredi ashtu edhe oferta për kredi tregojnë përmirësim pas kushteve të dobëta të ofertës që nga viti 2022
- Bankat thonë se përfitueshmëria është më e lartë në rajon sesa për operacionet e përgjithshme të grupit
- Një pjesë e madhe e bankave ndërkufitare synojnë të ruajnë dhe zgjerojnë operacionet në rajon
Siç tregohet nga Anketa e Bankës Evropiane për Investime për EQLJ për gjysmën e dytë të vitit 2024, pas një periudhe sfiduese të karakterizuar nga kushte të shtrënguara kreditimi, bankat në Evropën Qendrore Lindore dhe Juglindore (EQLJ), përfshirë Ballkanin Perëndimor, po raportojnë rritje të gatishmërisë për të dhënë hua së bashku me një kërkesë më të fortë për kredi, si nga individët ashtu edhe nga bizneset. Megjithatë, pritshmëritë për muajt e ardhshëm tregojnë një perspektivë pak më të kujdesshme, duke reflektuar sfida më të gjera ekonomike.
“Ndërsa ne jemi të inkurajuar nga përmirësimet e kushteve të kredisë gjatë gjashtë muajve të fundit, është thelbësore që bankat të qëndrojnë vigjilente ndërsa lundrojmë në ngadalësimet ekonomike të disa partnerëve kryesorë tregtarë të rajonit”, tha Kyriacos Kakouris, zëvendëspresident i BEI-t. “Kjo anketë nënvizon qëndrueshmërinë e sektorit bankar të EQLJ-së, por gjithashtu thekson nevojën për planifikim strategjik në dritën e pasigurive në të ardhmen.”
Anketa tregon një rritje të kërkesës për kredi. Kjo rritje është nxitur kryesisht nga produktet bankare me pakicë, veçanërisht nga kreditë hipotekore dhe kreditë konsumatore. Gjetjet sugjerojnë se konsumatorët po rifitojnë besimin në huamarrje. Duke parë përpara, bankat presin që edhe investimet e korporatave të rifitojnë fuqinë dhe të nxisin kërkesën për kredi gjatë muajve të ardhshëm. Kërkesa për kredi është gjithashtu e lartë në Ballkanin Perëndimor.
Në një kthesë të dukshme të ngjarjeve, oferta e kredisë është bërë pozitive për herë të parë në dy vjet (megjithatë, pak më e dobët në Ballkanin Perëndimor, duke sugjeruar një skenar më të pasigurt). Ky ndryshim pozitiv reflekton përmirësimin e kushteve të kreditimit, veçanërisht për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (NVM), të cilat historikisht janë përballur me sfida në aksesimin e kreditimit. Gatishmëria e bankave për të dhënë hua është një shenjë premtuese për rritjen e biznesit dhe investimeve. Potenciali i tregut në rajonin e EQLJ-së konsiderohet gjerësisht si i rëndësishëm, ku shumica e bankave të anketuara e vlerësojnë atë si të lartë ose të mesëm, ndërsa në Ballkanin Perëndimor karakterizohet si mesatar.
Kjo tregon një perspektivë përgjithësisht optimiste për mundësitë e ardhshme të rritjes në rajon në përgjithësi. Për më tepër, bankat thonë se përfitueshmëria është më e lartë në rajon sesa për operacionet e përgjithshme të grupit. Për pasojë, një pjesë e madhe e bankave ndërkufitare synojnë të ruajnë ose zgjerojnë operacionet në rajon.
“Situata globale paraqet sfida të rëndësishme dhe rajoni i EQLJ nuk bën përjashtim. Megjithatë, sektori bankar mbetet një shtyllë qëndrueshmërie, pasi bankat vijojnë të ushtrojnë aktivitetin në mënyrë efektive duke kërkuar mundësi për rritje”, tha shefja e Departamentit të Ekonomisë e BEI-t, Debora Revoltella.
Aksesi në financim për filialet e bankave në rajon mbetet i fuqishëm, me depozitat e individëve që shërbejnë si shtytës kryesor. Bankat presin mbështetje të vazhdueshme si nga depozitat e individëve ashtu edhe nga ato të korporatave, duke kontribuar në një mjedis të favorshëm financimi në të ardhmen. Kjo qasje e fortë në financim është jetike për bankat për të mbajtur aktivitetet e tyre kredituese dhe për të mbështetur rritjen ekonomike në rajon. Gjithashtu, cilësia e kredisë është përmirësuar, me një ulje të përqindjes së kredive me probleme (KP). Megjithatë, ka shqetësime se kjo tendencë mund të ndryshojë në gjashtë muajt e ardhshëm, duke kërkuar monitorim të kujdesshëm të cilësisë së kredisë.
Gjetjet e këtij vrojtimi do të shërbejnë si një burim i vlefshëm për bankat teksa ato lundrojnë në kompleksitetin e tregut në muajt në vijim. Raporti i plotë i anketës së huadhënies bankare në EQLJ është i disponueshëm këtu.
Të dhëna bazë
Banka Evropiane e Investimeve (BEI) është institucioni huadhënës afatgjatë i Bashkimit Evropian në pronësi të shteteve të saj anëtare. Ajo financon investime që kontribuojnë në qëllimet e politikave të BE-së. Projektet e BEI-t forcojnë konkurrencën, nxisin inovacionin, promovojnë zhvillimin e qëndrueshëm, përmirësojnë kohezionin social dhe territorial dhe mbështesin një tranzicion të drejtë dhe të shpejtë drejt neutralitetit klimatik.
Grupi i BEI-t, i cili përfshin gjithashtu Fondin Evropian të Investimeve (FEI), nënshkroi financime të reja me vlerë total prej 88 miliardë eurosh për mbi 900 projekte në vitin 2023. Këto angazhime pritet të mobilizojnë rreth 320 miliardë euro investime, duke mbështetur 400 000 kompani dhe 5,4 milionë vende pune.
Të gjitha projektet e financuara nga Grupi i BEI-t janë në përputhje me Marrëveshjen e Parisit për Klimën. Grupi i BEI-t nuk financon investime në lëndët djegëse fosile. Ne jemi në rrugën e duhur për të përmbushur angazhimin tonë për të mbështetur 1 trilion euro në investime për qëndrueshmërinë klimatike dhe mjedisore në dekadën deri në vitin 2030, siç është premtuar në Udhërrëfyesin tonë të bankës për klimën. Mbi gjysma e financimit vjetor të Grupit të BEI-t mbështet projekte që kontribuojnë drejtpërdrejt në zbutjen dhe përshtatjen e ndryshimeve klimatike dhe një mjedis më të shëndetshëm.
Përafërsisht gjysma e financimit të BEI-t brenda Bashkimit Evropian drejtohet drejt rajoneve të kohezionit, ku të ardhurat për frymë janë më të ulëta. Kjo nënvizon angazhimin e bankës për të nxitur rritjen gjithëpërfshirëse dhe konvergjencën e standardeve të jetesës.
Rreth anketës së huadhënies bankare në EQLJL
Anketa e huadhënies bankare në EQJL u zhvillua në kontekstin e Nismës së Vjenës 2.0 për të monitoruar aktivitetet bankare ndërkufitare, për të kuptuar dinamikën e kreditimit dhe për të fituar njohuri mbi strategjitë e biznesit dhe pritshmëritë e bankave që ushtrojnë aktivitetin e tyre në Evropën Qendrore, Lindore dhe Juglindore. Anketa u administrua nga Banka Evropiane e Investimeve.