Perspektywy inwestycyjne w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej są pozytywne, jednak przedsiębiorstwa muszą więcej inwestować w nowoczesne maszyny i urządzenia oraz w badania i rozwój. Takie są wyniki badania „Inwestycje oraz finansowanie inwestycyjne” przedstawione przez Europejski Bank Inwestycyjny w dniu 26 maja na GLOBSEC Forum 2017 w Bratysławie. Prezentacja tego wyjątkowego, ogólnoeuropejskiego, corocznego sondażu, w którym udział wzięło ponad 12 000 firm, skupiła się na otoczeniu inwestycyjnym w krajach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej (CESEE).
Wiceprezes EBI, Vazil Hudák, powiedział: „Badanie »Inwestycje oraz finansowanie inwestycyjne« (EIBIS) wykazało poprawę perspektyw inwestycyjnych w regionie CESEE w ostatnich latach. Z drugiej strony widzimy jednak, że niepewność, brak wykwalifikowanych pracowników oraz regulacje dotyczące prowadzenia działalności i rynku pracy nadal stanowią poważne przeszkody na drodze inwestycji w tym regionie. Region zyskałby na dalszej poprawie jakości zasobów kapitałowych i większym wsparciu dla B+R. Dzięki wnioskom z badania unijny bank przyczyni się do opracowania polityki odpowiadającej na potrzeby przedsiębiorstw, promując inwestowanie w UE”.
Wyniki badania wskazują, że mimo iż ilość inwestycji poczynionych przez przedsiębiorstwa w regionie w roku 2015 jest poniżej średniej unijnej, to działalność inwestycyjna firm w Słowenii, Czechach oraz Chorwacji była powyżej lub na poziomie średniej unijnej. Ogólna perspektywa była pozytywna – w niemal wszystkich krajach regionu więcej firm planowało zwiększenie, a nie ograniczenie inwestycji w 2016 roku.
Badanie wskazuje, że perspektywa inwestycyjna w regionie CESEE na rok finansowy 2016 była względnie optymistyczna. Ogólnie rzecz biorąc, więcej firm spodziewało się zwiększenia, a nie ograniczenia inwestycji, co odpowiada średniej unijnej. Największe oczekiwania inwestycyjne występowały w Chorwacji, Polsce, na Słowacji oraz Węgrzech, natomiast najniższą spodziewaną działalność inwestycyjną odnotowano na Litwie, Łotwie i w Estonii. Wyniki te są spójne z nieco wolniejszym wzrostem występującym ostatnio w krajach bałtyckich, silnym wzrostem popytu wewnętrznego w krajach CEE4 oraz wychodzeniem Chorwacji z długiej i głębokiej recesji.
W porównaniu z całą UE firmy w krajach CESEE inwestują stosunkowo więcej w środki trwałe (maszyny, urządzenia, grunty, budynki itp.), a mniej w badania i rozwój. Może to negatywnie wpływać na działania przedsiębiorstw mające na celu przejście w perspektywie średniookresowej na produkcję o wyższej wartości dodanej, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że firmy z regionu CESEE pozostają w tyle w stosunku do całej UE pod względem produktywności.
Priorytetem inwestycyjnym firm na nadchodzące trzy lata są inwestycje odtworzeniowe, co widać szczególnie wśród firm na Węgrzech oraz w Estonii. W Polsce, Czechach i na Słowacji występuje największy odsetek firm planujących inwestycje w nowe produkty i usługi. Generalnie, plany zwiększenia zdolności produkcyjnych – zwykle stanowiące większość nakładów inwestycyjnych – występują częściej wśród firm w Chorwacji (38% firm), Rumunii (33%) i na Słowacji (30%), co jest spójne z silnym popytem wewnętrznym na Słowacji oraz okresem niedoinwestowania podczas recesji w Chorwacji.
Wyniki wykazują także, że luki inwestycyjne powodowane są nie tylko przez niewystarczające zasoby kapitałowe, ale także przez niedobory w zakresie nowoczesnych maszyn i urządzeń oraz energooszczędnych modułów korporacyjnych. W dodatku otoczenie polityczne i regulacyjne hamuje chęć do działania w regionie, a powszechnie występującym problemem jest brak dostępności pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. W porównaniu ze średnią unijną większy odsetek firm wciąż odczuwa ograniczenia w zakresie finansowania zewnętrznego. Głównym źródłem niezadowolenia związanego z finansowaniem zewnętrznym są wymagania w zakresie zabezpieczeń oraz koszty finansowania.
Badanie przeprowadzono w okresie od lipca do listopada 2016 r. Wynikom przypisano wagi według wartości dodanej, aby odzwierciedlić wkład poszczególnych przedsiębiorstw w gospodarkę. Badaniem objęto 4881 firm z 11 krajów CESEE będących państwami członkowskimi UE.