De meeste mensen in België erkennen de noodzaak om hun levensstijl aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering, zo blijkt uit de jaarlijkse Klimaatenquête afgenomen in opdracht van de Europese Investeringsbank (EIB). De respondenten beschouwden klimaatverandering als de op een na grootste uitdaging waar hun land voor staat, na de stijgende kosten voor levensonderhoud. Velen geloven dat nu investeren in aanpassing hogere kosten in de toekomst zal voorkomen
Belangrijkste bevindingen
- 94% van de Belgische respondenten zegt dat klimaatadaptatie belangrijk is voor hun land. Meer dan de helft daarvan (51%) vindt ook dat dit prioriteit moet krijgen.
- 81% is het ermee eens dat er nu moet worden geïnvesteerd in klimaatadaptatie om nog hogere kosten in de toekomst te voorkomen.
- Bijna zes van de tien respondenten (57%, dicht bij het EU-gemiddelde van 60%) geven echter nog altijd aan niet op de hoogte te zijn van overheidssubsidies of financiële stimulansen om dergelijke inspanningen te ondersteunen.
In de loop van 2024 kreeg België te maken met extreme weersomstandigheden, zoals zware onweersbuien en hevige regenval in de zomer, wat leidde tot ernstige hinder door wateroverlast in Brussel en in de provincie Antwerpen. Bovendien waren er tropische dagen, met temperaturen die opliepen tot 30,5°C in juli. Ook Wallonië kreeg af te rekenen met hevige lokale weersverschijnselen. Eind september werden in het Waals-Brabantse Bevekom (Beauvechain in het Frans) daken weggeblazen door een tornado. In januari had een andere tornado ook al grote schade veroorzaakt in de gemeenten Onze-Lieve-Vrouw-Waver en Putte (provincie Antwerpen).
Omdat natuurrampen steeds vaker voorkomen en ook ernstiger worden, blijft de economische schade van klimaatverandering toenemen. Wetenschappers waarschuwen dat deze rampen steeds hogere kosten zullen meebrengen. Volgens een rapport van het Europees Milieuagentschap[1] is Europa momenteel het snelst opwarmende continent en zullen extreme weersomstandigheden naar verwachting toenemen naarmate de temperatuur wereldwijd stijgt. Deze escalatie veroorzaakt grote infrastructurele uitdagingen en bedreigt de stabiliteit van de wereldwijde water- en voedselvoorziening. Daarom is er dringend behoefte aan allesomvattende klimaatadaptatiestrategieën.
De EIB publiceerde vandaag de zevende editie van haar jaarlijkse Klimaatenquête, waarin de opvattingen over klimaatverandering van meer dan 24.000 respondenten in de EU en de VS zijn vastgelegd. In België namen 1008 mensen deel aan de enquête, die in augustus 2024 werd afgenomen.
Een nationale prioriteit
De Belgische respondenten zien klimaatverandering als de op een na grootste uitdaging voor het land, na de stijgende kosten van levensonderhoud.
In deze context:
- erkent 94% van hen (vergelijkbaar met het EU-gemiddelde) dat klimaatadaptatie noodzakelijk is. Meer specifiek vindt meer dan de helft (51%, dicht bij hetEU-gemiddelde van 50%) dat klimaatadaptatie de komende jaren een prioriteit moet zijn in België en 43% vindt het belangrijk maar geen prioriteit.
Klimaatadaptatie wordt ook gezien als een economische kans en een langetermijninvestering voor het land:
- 85% zegt dat investeren in klimaatadaptatie kan bijdragen aan het creëren van jobs en het stimuleren van de lokale economie.
- 81% is van mening dat klimaatadaptatie nu meteen investeringen vereist om hogere kosten in de toekomst te voorkomen.
De impact van klimaatverandering en veranderende levensstijlen
De Belgische respondenten onderkennen de economische opportuniteiten van aanpassingsmaatregelen aan de gevolgen van klimaatverandering, en hun persoonlijke ervaring met extreme weersomstandigheden verhoogt de urgentie om in actie te komen:
- 72% (8 punten onder het EU-gemiddelde) kreeg de voorbije vijf jaar minstens één keer af te rekenen met extreme weersomstandigheden. Van de totale bevolking heeft 40% te maken gehad met extreme hitte en hittegolven, 31% met zware stormen of hagel en 31% met overstromingen (11 punten boven het EU-gemiddelde).
De gevolgen van extreem weer zijn tastbaar en tegelijk ook divers.
- 60% van de Belgische respondenten gaf aan minstens één rechtstreeks gevolg te hebben ondervonden van extreme weersomstandigheden (8 punten boven het EU-gemiddelde). Van de totale bevolking kreeg 19% te maken met vervoersproblemen, 18% met materiële schade (zoals schade aan daken, overstromingen, aardverschuivingen of bodemerosie) en 18% met gezondheidsproblemen (zoals een zonneslag of ademhalingsproblemen).
In deze context realiseren Belgen zich dat adaptatie noodzakelijk is:
- 65% (7 punten onder het EU-gemiddelde) erkent dat ze hun levensstijl zullen moeten aanpassen als gevolg van de klimaatverandering
- 34% denkt te zullen moeten verhuizen naar een minder klimaatgevoelige plek in dezelfde regio (om overstromingen, bosbranden of andere extreme weersomstandigheden te ontlopen)
- 21% denkt te zullen moeten verhuizen naar een koelere regio of een koeler land (t.o.v. een EU-gemiddelde van 28%).
Om zich als individu aan te passen aan klimaatverandering, is goede informatievoorziening een noodzaak. De meeste Belgen (63%, maar 8 punten onder het EU-gemiddelde van 71%) zeggen dat ze weten welke maatregelen ze kunnen nemen om hun woning en levensstijl effectief aan te passen. Bijna zes van de tien respondenten (57%, dicht bij het EU-gemiddelde van 60%) geven echter nog altijd aan niet op de hoogte te zijn van overheidssubsidies of financiële stimulansen om dergelijke inspanningen te ondersteunen.
Prioriteiten voor aanpassingsmaatregelen
De Belgische respondenten noemden de volgende hoofdprioriteiten voor lokale klimaatadaptatie (de respondenten konden maximaal 3 antwoordmogelijkheden kiezen uit een langere lijst):
- Infrastructuur verbeteren - bijvoorbeeld via betere afvoersystemen, waterkeringen, stormschuilplaatsen of bedrijfszekere elektriciteitsnetten (45%, 6 punten boven het EU-gemiddelde van 39%)
- Steden verkoelen (37%, 5 punten onder het EU-gemiddelde van 42%)
- Zorgen voor beplanting die beter bestand is tegen klimaatverandering (35%)
Op de vraag wie moet betalen voor klimaatadaptatie (de respondenten konden maximaal 3 mogelijkheden kiezen uit een langere lijst) antwoordt:
· Iets meer dan een derde (35%) dat de kosten moeten worden gedragen door de bedrijven en sectoren die het meest bijdragen aan klimaatverandering
- Een kwart (26%, 6 punten onder het EU-gemiddelde van 32%) dat iedereen evenveel zou moeten bijdragen.
- 19% dat rijkere mensen de kosten moeten dragen via hogere belastingen.
Op de vraag wie het eerst zou moeten profiteren van hulp bij adaptatie (de respondenten konden maximaal 3 mogelijkheden kiezen uit een langere lijst) antwoordt:
- 25% (3 punten onder het EU-gemiddelde van 28%) dat ouderen voorrang moeten krijgen
- 40% (2 punten boven het EU-gemiddelde) dat iedereen in gelijke mate moet profiteren
- 21% dat mensen die in risicogebieden wonen als eersten zouden moeten profiteren.
De vraag wie zou moeten profiteren van adaptatiehulp overstijgt nationale prioriteiten. Een meerderheid van de Belgen (55%, dicht bij het EU-gemiddelde van 57%) erkent de noodzaak om wereldwijde adaptatie-inspanningen te ondersteunen en vindt dat hun land meer zou moeten doen om de kwetsbaarste ontwikkelingslanden te helpen met klimaatadaptatie.
EIB-Groep
De Europese Investeringsbank (EIB) is de instelling van de Europese Unie voor langlopende leningen. De aandelen van de EIB worden aangehouden door de EU-lidstaten. De EIB financiert gedegen investeringen die bijdragen aan de beleidsdoelstellingen van de EU. EIB-projecten versterken het concurrentievermogen, stimuleren innovatie, bevorderen duurzame ontwikkeling, versterken sociale en territoriale cohesie, en ondersteunen een rechtvaardige en snelle transitie naar klimaatneutraliteit.
De EIB-Groep, waartoe ook het Europees Investeringsfonds (EIF) behoort, ondertekende in 2023 voor in totaal € 88 miljard aan nieuwe kredietovereenkomsten, 90% daarvan in de Europese Unie. Met deze toezeggingen wordt naar verwachting circa € 320 miljard aan investeringen gemobiliseerd, waarmee 400 000 bedrijven en 5,4 miljoen banen worden ondersteund.
Alle projecten die de EIB-Groep financiert, zijn in overeenstemming met het Klimaatakkoord van Parijs. De EIB-groep financiert geen investeringen in fossiele brandstoffen. Wij zijn goed op weg om ons engagement in het kader van onze routekaart voor het klimaat waar te maken: in de periode tot 2030 voor € 1 biljoen aan investeringen in klimaatactie en milieuduurzaamheid ondersteunen. Meer dan de helft van de jaarlijkse kredietverlening van de EIB-Groep draagt rechtstreeks bij aan beperking van en aanpassing aan klimaatverandering, en aan een gezondere leefomgeving.
Ongeveer de helft van de EIB-financiering binnen de Europese Unie gaat naar de cohesieregio’s, waar het inkomen per hoofd van de bevolking lager ligt. Dit onderstreept de inzet van de Bank voor inclusieve groei en het verkleinen van verschillen in levensstandaard.
EIB en klimaatadaptatie in België
In België steunt de EIB klimaatadaptatie- en klimaatmitigatieprojecten op lokaal, regionaal en nationaal niveau, die rechtstreeks van invloed zijn op het dagelijks leven van burgers en bedrijven. In 2023 investeerde de EIB-Groep een recordbedrag van € 2,4 miljard in België - waarvan bijna 80% in projecten op het gebied van klimaatactie en ecologische duurzaamheid) .
We bevorderen de opwekkingscapaciteit van hernieuwbare energie, investeren in groene technologieën die de integratie van schone energie in het elektriciteitsnet vergemakkelijken en we ondersteunen energie-efficiëntieprojecten om kantoorgebouwen en individuele woningen duurzamer te maken. We lopen voorop met investeringen in duurzame mobiliteit, waarbij we onze krachten bundelen met overheidsinstanties om projecten voor openbaar vervoer met lage uitstoot te ontwikkelen en te implementeren, zoals metro's en trams (bijvoorbeeld de nieuwe metrolijn in Brussel en de tram in Luik). Daarnaast werken we samen met de private sector ter ondersteuning van projecten voor stadsvernieuwing en duurzame mobiliteitsoplossingen, zoals een veiliger en koolstofarm wegtransport.
We werken samen met commerciële banken en financiële instellingen om kmo's toegang te bieden tot de nodige financiering om investeringen in energie-efficiëntie, klimaatadaptatie en het versnellen van de groene transitie te ondersteunen. Door een brede waaier van investeringsprojecten te ondersteunen, willen we België klimaatbestendiger maken en daar de bevolking van laten profiteren.
EIB Klimaatenquête
De Europese Investeringsbank (EIB), de klimaatbank, publiceert vandaag de resultaten van de zevende editie van haar Klimaatenquête. Sinds 2018 en met de input van meer dan 24.000 respondenten geeft de enquête inzicht in hoe mensen in de Europese Unie en de Verenigde Staten denken over klimaatverandering. De enquête van dit jaar werd van 6 tot en met 23 augustus 2024 online afgenomen (via computer, tablet of mobiele telefoon) door BVA Xsight in de 27 landen van de Europese Unie en in de Verenigde Staten. Klik hier voor meer informatie over de methodologie.
[1] Europa is niet voorbereid op de snel toenemende klimaatrisico's | Homepage van het Europees Milieuagentschap (europa.eu)