Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέστησε την απεξάρτηση από τον άνθρακα μια στρατηγική επιταγή για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλώνει ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για τις Εξωτερικές Σχέσεις και την Πολιτική Ασφάλειας, Josep Borrell, και ο Werner Hoyer, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Των Josep Borrell και Werner Hoyer
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιταχύνει τον ρυθμό της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής μας. Εφόσον το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο την ενέργεια ως εργαλείο πολιτικής επιρροής, πρέπει να του στερήσουμε αυτόν τον μοχλό πίεσης, μειώνοντας ριζικά την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία.
Οι γεωπολιτικοί λόγοι που το επιβάλλουν αυτό επικαλύπτονται με την επιτακτική ανάγκη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος σχετικά με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής υπογραμμίζει τον επείγοντα χαρακτήρα του εν λόγω έργου. Οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να κορυφωθούν έως το 2025 προκειμένου να αποφευχθεί η καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Επιπλέον, η στροφή προς την καθαρή ενέργεια στο σύνολο της οικονομίας πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προσεκτικής διαχείρισης, ώστε να ληφθούν υπόψη οι αναπόφευκτες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες· πρέπει να είναι «δίκαιη μετάβαση».
Η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο σε αυτή τη μετάβαση. Οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην ενεργειακή απόδοση και σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως το πράσινο υδρογόνο, αποτελούν σημαντικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της επίθεσης της Ρωσίας και τη συμβολή στη διάσωση του πλανήτη από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Κάθε ευρώ που δαπανούμε για την ενεργειακή μετάβαση στο εσωτερικό είναι ένα ευρώ που δεν παραδίδουμε στα χέρια μιας αυταρχικής δύναμης που διεξάγει έναν επιθετικό πόλεμο. Κάθε ευρώ που δαπανούμε για καθαρή ενέργεια ενισχύει την ελευθερία μας να λαμβάνουμε εμείς τις αποφάσεις μας. Κάθε ευρώ που δαπανούμε βοηθώντας τους διεθνείς εταίρους μας να επιταχύνουν τις δικές τους στρατηγικές απεξάρτησης από τον άνθρακα αποτελεί επένδυση στην ανθεκτικότητα και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου, η ΕΕ επισπεύδει τα σχέδιά της για την ενεργειακή μετάβαση, ώστε να συμβάλει στον όσο το δυνατόν συντομότερο τερματισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων. Αν και αυτό δεν θα συμβεί εν μία νυκτί, τα σχετικά κίνητρα είναι σήμερα μεγαλύτερα από ποτέ. Μπορούμε να επιτύχουμε την ενεργειακή ανεξαρτησία βελτιώνοντας την αποδοτικότητα, διαφοροποιώντας τον εφοδιασμό και αυξάνοντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η διαδικασία αυτή απαιτεί κινητοποίηση σε όλα τα επίπεδα —από τους υπερεθνικούς φορείς έως τα νοικοκυριά και τα άτομα.
Υπάρχουν δύο σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Πρώτον, η αναζήτηση εναλλακτικών προμηθευτών φυσικού αερίου, κρίσιμης σημασίας βραχυπρόθεσμα, δεν πρέπει να μας εγκλωβίσει σε μια νέα μακροπρόθεσμη εξάρτηση που απαιτεί μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές ορυκτών καυσίμων. Αυτό θα ήταν δαπανηρό, καταστροφικό για τον πλανήτη και τελικά περιττό, δεδομένων των πιο ευνοϊκών για το κλίμα επιλογών που είναι διαθέσιμες.
Δεύτερον, δεν πρέπει να επιλύσουμε ένα πρόβλημα δημιουργώντας ένα άλλο, αντικαθιστώντας την υπερβολική εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα με υπερβολική εξάρτηση από πρώτες ύλες που απαιτούνται για την πράσινη μετάβαση. Οι πόροι αυτοί συγκεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό σε λίγες μόνο χώρες, οι οποίες δεν έχουν όλες τις ίδιες αξίες και συμφέροντα με την ΕΕ. Η ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και ανθεκτικότητας της ΕΕ πρέπει να παραμείνει βασικός στόχος της μετάβασης.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να το επιτύχει αυτό μόνη της. Η νίκη στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η αντιμετώπιση της ρωσικής επίθεσης αποτελούν παγκόσμιες προκλήσεις που απαιτούν παγκόσμια αντίδραση. Ο πόλεμος του Προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν ενίσχυσε τη στρατηγική λογική όλων των χωρών, να μειώσουν τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και να επενδύσουν περισσότερο σε φιλικές προς το κλίμα ενεργειακές λύσεις.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ συμμετέχει ενεργά στην κλιματική διπλωματία. Θέλουμε να ενθαρρύνουμε και άλλους να αυξήσουν το επίπεδο φιλοδοξίας τους για το κλίμα και έχουμε δεσμεύσει σημαντικούς πόρους για να συνεργαστούμε με τις χώρες εταίρους μας, ώστε να μπορέσουν και αυτές να μεταβούν σε μια ανθεκτική οικονομία μηδενικών καθαρών ανθρακούχων εκπομπών. Μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της νέας πρωτοβουλίας «Global Gateway» της ΕΕ, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη κινητοποιούν επενδύσεις ύψους έως 300 δισ. EUR (325 δισ. USD) σε πράσινες και ψηφιακές υποδομές για την αντιμετώπιση της κλιματικής και της ενεργειακής κρίσης, καθώς και της κρίσης της βιοποικιλότητας.
Επιπλέον, η ΕΤΕπ έχει δεσμευθεί να στηρίξει επενδύσεις ύψους 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ στη δράση για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα έως το 2030. Μέσω του νέου αναπτυξιακού της βραχίονα, της «ΕΤΕπ στον κόσμο» (EIB Global), η τράπεζα συνεργάζεται με εταίρους σε ολόκληρο τον κόσμο για την κινητοποίηση χρηματοδότησης για έργα ενεργειακής απόδοσης, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.
Συμβάλλοντας στην κοινή προσπάθεια της ΕΕ στο πλαίσιο της «Ομάδας Ευρώπη», η στήριξη της ΕΤΕπ για ένα μέλλον καθαρής ενέργειας καλύπτει ένα φάσμα από επενδύσεις στην ηλιακή ενέργεια στη Σενεγάλη έως τη χρηματοδότηση ενεργειακώς αποδοτικότερων παιδικών σταθμών στην Αρμενία. Η τράπεζα συνέβαλε επίσης στη διαμόρφωση μιας «εταιρικής σχέσης δίκαιης ενεργειακής μετάβασης» με τη Νότια Αφρική· υποστήριξε τη Διεθνή Ηλιακή Συμμαχία με έδρα την Ινδία, η οποία στηρίζει την ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας σε 105 τροπικές χώρες· και συνυπέγραψε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των υδάτων και πρόληψης των πλημμυρών στην Αργεντινή.
Η ΕΕ είναι έτοιμη να στηρίξει την παγκόσμια κοινότητα για τον τερματισμό της εξάρτησής της από τα ορυκτά καύσιμα. Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας δεν είναι λόγος να καθυστερήσουν οι επενδύσεις στη δράση για το κλίμα. Αντιθέτως, η αύξηση των πράσινων επενδύσεων θα μας δώσει μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία. Η απεξάρτηση από τον άνθρακα έχει καταστεί γεωπολιτική επιταγή. Καλούμε τους παγκόσμιους εταίρους μας στις κυβερνήσεις και στους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς να μας ακολουθήσουν στην επιτάχυνση της χρηματοδότησης για καθαρή ενέργεια. Επιδιώκοντας την κλιματική ουδετερότητα, μπορούμε επίσης να επιτύχουμε την ενεργειακή ασφάλεια.