Οι πιο φτωχές και πιο ευάλωτες περιφέρειες «συνοχής» της Ευρώπης επλήγησαν δριμύτερα από την κρίση του κόστους ζωής που προκλήθηκε από το υψηλό κόστος της ενέργειας και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι επενδύσεις μας για την αντιμετώπιση αυτής της άμεσης κρίσης πρέπει να στοχεύουν στη μακροπρόθεσμη μετάβαση προς ένα μέλλον με ενεργειακή αυτονομία, χωρίς άνθρακα.
Η κρίση του κόστους ζωής είναι στον πυρήνα της μια ενεργειακή κρίση που κατασκευάστηκε από τη Ρωσία με σκοπό να εξασθενήσει την ευρωπαϊκή ενότητα και τις αρχές που υποστηρίζουμε στην Ουκρανία. Πράγματι, η κρίση αυτή δημιουργεί νέες κοινωνικές και περιφερειακές προκλήσεις στην Ευρώπη. Αυτό όμως απλώς υπογραμμίζει τη σημασία που έχουν οι επενδύσεις της ΕΕ για τη στήριξη της προσαρμογής των φτωχότερων και πιο ευπαθών ευρωπαϊκών περιφερειών και κοινοτήτων σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται. Οι επενδύσεις μας για την αντιμετώπιση αυτής της άμεσης κρίσης πρέπει να στοχεύουν στη μακροπρόθεσμη μετάβαση προς ένα μέλλον με ενεργειακή αυτονομία χωρίς άνθρακα.
Η άνοδος των τιμών της ενέργειας και των ειδών διατροφής που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σχεδόν 11 εκατομμύρια Ευρωπαίους κάτω από το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση για τις επενδύσεις των οικονομολόγων μας που δημοσιεύεται στις 28 Φεβρουαρίου. Αν και η αύξηση του κόστους ζωής επιδεινώνει το βιοτικό επίπεδο για όλους στην Ευρώπη, κάποιες ομάδες είναι περισσότερο εκτεθειμένες. Σκεφτείτε τα φτωχότερα νοικοκυριά που αποτελούνται από νεότερα και χαμηλής ειδίκευσης άτομα, τα οποία δέχθηκαν οικονομικό πλήγμα κατά την πανδημία και τείνουν να δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για είδη διατροφής και ενέργεια. Οι χώρες με υψηλότερο πληθωρισμό και μεγαλύτερες ανισότητες, όπως οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, και ιδίως οι χώρες της Βαλτικής, πιθανόν να καταγράψουν τη μεγαλύτερη αύξηση φτώχειας.
Ο αντίκτυπος στις διάφορες περιφέρειες της Ευρώπης θα εξαρτηθεί από τη διάρθρωση, την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα των οικονομιών τους, καθώς και από την εγγύτητά τους στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η εν λόγω σύγκρουση ασκεί τη μεγαλύτερη πίεση στις χώρες που βρίσκονται πιο ανατολικά, έχουν υψηλότερη ανεργία και βασίζονται περισσότερο σε βιομηχανίες ενεργειακής έντασης.
Απέναντι στις προκλήσεις ενός κόσμου που μεταβάλλεται, η μεγαλύτερη δύναμη της Ευρώπης είναι η ενότητά της. Αλλά η ενότητα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Για τη διατήρηση και την ενίσχυσή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να συνεχίσει να επενδύει στη συνοχή της.
Η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης –η πολιτική των επενδύσεων σε οικονομικά ασθενέστερες περιφέρειες για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου– ήταν ανέκαθεν η πιο ορατή έκφραση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και αλληλεξάρτησης. Λειτούργησε ως βασικός παράγοντας οικονομικής σύγκλισης και ανάπτυξης σε ολόκληρη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, αλλά και ως ισχυρό στήριγμα σε περιόδους κρίσης. Η πολιτική συνοχής ήταν από τα πρώτα εργαλεία που χρησιμοποίησε η Ευρωπαϊκή Ένωση για να συμβάλει στον περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19. H δράση συνοχής για τους πρόσφυγες στην Ευρώπη (CARE) συνέβαλε στην αντιμετώπιση μέρους των βραχυπρόθεσμων επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία.
Στη διάρκεια του τρέχοντος μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της που καλύπτει την περίοδο 2021-2027, η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει την παροχή 244 δισ. ευρώ για τη στήριξη της κοινωνικής και περιφερειακής συνοχής μέσα από το Ταμείο Συνοχής. Επιπλέον, από τις επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας την περίοδο 2021-2026, 193 δισ. ευρώ προορίζονται για την κοινωνική και εδαφική συνοχή. Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες επηρεάζονται περισσότερο από την κρίση του κόστους ζωής, θα ωφεληθούν περισσότερο σε σχέση με το ΑΕΠ.
Το 2021 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων υιοθέτησε μια πιο έντονη, πιο γενναία και πιο επικεντρωμένη προσέγγιση όσον αφορά τη συνοχή. Αυτό σημαίνει ότι η τράπεζα της ΕΕ θα αυξήσει τη στήριξή της στις ασθενέστερες περιφέρειες της Ευρώπης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η μισή χρηματοδότησή μας θα προάγει τη δράση για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Οι επενδύσεις για τη δράση για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι ιδιαιτέρως σημαντικές για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες συνοχής και για εκείνους που δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις υψηλές τιμές ενέργειας ώστε να θερμάνουν τα σπίτια τους, να κινήσουν τα αυτοκίνητά τους ή να ηλεκτροδοτήσουν τις επιχειρήσεις τους.
Για να αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα τις προκλήσεις των περιφερειών συνοχής και της ενεργειακής κρίσης, πρέπει να θέσουμε σε προτεραιότητα επενδύσεις που εξυπηρετούν και τους δύο στόχους. Παραδείγματος χάριν, οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια, καθαρές μεταφορές και ενεργειακή απόδοση μπορούν να δώσουν ώθηση στις περιφερειακές οικονομίες, μειώνοντας ταυτόχρονα τις εκπομπές άνθρακα και ενισχύοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης. Πιστεύω ότι η επένδυση στη συνοχή της Ευρώπης μέσω της στήριξης της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης στις περιφέρειες που έχουν πληγεί περισσότερο θα βοηθήσει σε στρατηγικό επίπεδο τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, αλλά και όλη την Ευρώπη να αναδυθεί ισχυρότερη, πιο πράσινη και καλύτερα προετοιμασμένη για το μέλλον.
